Καλαμωτή
Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα μεσαιωνικά Μαστιχοχώρια στο κέντρο της νότιας Χίου και εκτείνεται σε ένα εύφορο κάμπο. Το χωριό ήταν επί Βυζαντινών χρόνων κεφαλοχώρι και πήρε την πολεοδομική συγκρότηση που παρουσιάζει έως και σήμερα κατά την περίοδο της Γενουατικής κατοχής στη Χίο.
Εκεί εγκαταστάθηκε η Milizia Catomerea, η στρατιωτική δύναμη που έλεγχε την Κατωμερέα, όπως έλεγαν τότε τη νότια Χίο. Κύρια στοιχεία της πολεοδομικής οργάνωσης του χωριού ήταν το κλειστό, τετράπλευρο σχήμα, το συνεχές αμυντικό τείχος που σχηματιζόταν από τους εξωτερικούς τοίχους των περιμετρικών, ακραίων σπιτιών, οι λίγοι και στενοί δρόμοι, οι μικρές διαστάσεις των κοινόχρηστων χώρων και η πληθώρα εκκλησιών. Στο κέντρο του χωριού μπορεί ακόμα να διακρίνει κανείς τον πύργο του (πύργος του Βαρβακά). Τα σπίτια του χωριού είναι λιθόκτιστα ενώ μπορεί κανείς να συναντήσει σε αυτά και ορισμένες ξυλοκατασκευές.
Η πολεοδομική οργάνωση της Καλαμωτής εξασφάλιζε την άμυνα της από τις πειρατικές επιδρομές. Κατά την δεκαετία 1947-1957 έγιναν με τη βοήθεια ευεργετών έργα σπουδαία και πρωτοποριακά για τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Αξιόλογα μνημεία του χωριού αποτελούν η παραδοσιακή πλατεία του, το Δημοτικό σχολείο και η εκκλησία της Παναγίας της Αγρελωπούσαινας (13ος – 14ος αιώνας). Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν παραδοσιακά με την γεωργία, παράγοντας μαστίχα, ελαιόλαδο και άλλα γεωργικά προϊόντα ενώ από το 1950 και έπειτα υπήρξε έντονη στροφή των κατοίκων στα γράμματα και τις επιστήμες. Στο χωριό λειτουργεί μέχρι και σήμερα συγκρότημα Γυμνασίου και Λυκείου.
